1. ΓΕΡΟΝΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ
Η θόλωση του φακού σε μεγάλη ηλικία σχετίζεται με βιοχημικές και μορφολογικές μεταβολές που επέρχονται στο φακό με την πάροδο του χρόνου. Περίπου το 70% ατόμων ηλικίας μεγαλύτερης των 65 χρονών θα εμφανίσει καταρράκτη.

Ανάλογα με τη θέση της θόλωσης ο γεροντικός καταρράκτης διακρίνεται κυρίως σε:

Πυρηνικό Καταρράκτη:
Αν η θόλωση αφορά στο κεντρικό τμήμα του φακού (πυρήνα) εξελίσσεται βραδέως. Στη σχισμοειδή λυχνία ο πυρήνας του φακού έχει χροιά κιτρινόφαιη. Σπάνια μορφή πυρηνικού καταρράκτη είναι ο μέλας καταρράκτης του οποίου το χρώμα του πυρήνα μεταβάλλεται τελικά σε σκούρο καφέ.

Φλοιώδη Καταρράκτη:
Αν η θόλωση αφορά στο περιφερικό τμήμα του φακού (φλοιό). Η πιο τυπική εικόνα θολώσεων του φλοιώδη καταρράκτη είναι αυτή των σφηνοειδών θολώσεων, οι οποίες αναπτύσσονται  ακτινοειδώς στην περιφέρεια του φλοιού κατευθυνόμενες  προς το κέντρο της κόρης. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης ενός τέτοιου καταρράκτη μπορεί να επέλθει υπερβολική ενυδάτωση των φλοιωδών μαζών με αύξηση του πάχους του φακού και μείωση του βάθους του προσθίου θαλάμου και με αποτέλεσμα τη ραγδαία ελάττωση της όρασης (οιδηματικός κατταράκτης).

Οπίσθιο Καψικό Καταρράκτη:

Αν η θόλωση αφορά στο οπίσθιο τμήμα του φακού κοντά στο περιφάκιο (κάψα) πολλές φορές η θόλωση παίρνει χαρακτηριστική κυπελλοειδή μορφή (κυπελλοειδής καταρράκτης).

Επίσης ανάλογα με το βαθμό θόλωσης του φακού ο καταρράκτης διακρίνεται σε:

Ώριμο Καταρράκτη
Υπερώριμο Καταρράκτη
Μοργάνειο Καταρράκτη

ΔΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ
Υπάρχουν περιπτώσεις που η θόλωση του φακού εμφανίζεται και σε νεώτερα άτομα. Εκεί ο καταρράκτης ονομάζεται δευτεροπαθής και μπορεί να οφείλεται:

A. Σε παθήσεις του οφθαλμού (επιπλεγμένος ή παθολογικός καταρράκτης)

-Φλεγμονώδους αιτιολογίας (από ραγοειδίτιδα, ιριδοκυκλίτιδα)
-Εκφυλιστικές καταστάσεις (υψηλή εκφυλιστική μυωπία, μελαχρωστική αμφ/πάθεια)
-Κρίση πρωτοπαθούς οξέως γλαυκώματος
-Βαριές διαταραχές αιματικής κυκλοφορίας ημιμόριου του οφθαλμού -(αποφρακτική θρόμβαγγειίτις, οξύ ισχαιμική νέκρωση προσθίου ημιμορίου)
-Ετεροχρωμικός καταρράκτης (σύνδρομο Fucs)

B. Σε συστηματικές παθήσεις (Σκληροδερμια, ατοπική δερματίτιδα)

C. Φαρμακευτικής αιτιολογίας(από μακρά χρήση φαρμάκων όπως κορτιζόνης, αμιοδαρόνης, χλωροπρομαζινη, μυωτικά κολλύρια)

D. Τοξικής αιτιολογίας(από παρατεταμένη ηλιοέκθεση)

E. Σε μεταβολικά νοσήματα (Σακχαρώδη διαβήτη, υπερλιπιδαιμία, υπασβεστιαιμία, ηπατοφακοειδης εκφύλιση)

ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ
Συνήθως από τραύμα οφθαλμού είτε θλαστικό (οπότε μπορεί να συνοδεύεται και από παρεκτόπιση η υπεξάρθημα του φακού) είτε διαμπερές (με ή χωρίς παρουσία ξένου σώματος εντός του οφθαλμού).

ΣΥΓΓΕΝΟΥΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ
Είναι σπάνιος σε βρέφη. (0,4% των νεογνών)

– Στο 60% των περιπτώσεων είναι συγγενούς αιτιολογίας

– Στο 25%των περιπτώσεων, είναι κληρονομικό

– Στο 15%οφείλεται σε αλλά αίτια π.χ λοιμώξεις εμβρύου, λήψη φαρμάκων από μητέρα, ακτίνες χ, διαταραχές μεταβολισμού και θρέψης κ.λ.π

ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΑ ΑΙΤΙΑ
-Ακτινικός κατ/κτης (ιονίζουσες ακτινοβολίες)
-Ηλεκτρικός κατ/κτης (ηλεκτροπηξία, κεραυνοπληξία)
-Θερμικός κατ/κτης (των υαλουργων)

Για τη διάγνωση του καταρράκτη απαιτείται πλήρης οφθαλμολογική εξέταση, που τυπικά περιλαμβάνει:

• Εξέταση στη σχισμοειδή λυχνία
• Εκτίμηση της οπτικής οξύτητας
• Μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης
• Βυθοσκόπηση υπό μυδρίαση

Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθούν κι ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις για τη συνεκτίμηση άλλων συνοδών οφθαλμικών παθήσεων ή συστηματικών νόσων (πχ OCT, ΗRT, οπτικά πεδία, αγγειογραφία).

Για την πρόληψη κατά του καταρράκτη δεν υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες που πρέπει να ακολουθηθούν, αφού δεν είναι απολύτως εξακριβωμένο τι τον προκαλεί.

Ωστόσο, διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι μπορούμε να καθυστερήσουμε την εξέλιξή του καταρράκτη με προληπτικά μέσα όπως:

• Αποφυγή της παρατεταμένης έκθεσης στον ήλιο και της αντανάκλασης αυτού. Συνίσταται η χρήση πιστοποιημένων γυαλιών ηλίου με επαρκή προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία.
• Διακοπή του καπνίσματος.
• Διατήρηση του σωματικού βάρους σε χαμηλά όρια κιλών με σωματική άσκηση κι ισορροπημένη δίαιτα που να περιλαμβάνει λαχανικά και φρούτα (δηλαδή φυσικές πηγές βιταμινών και θρεπτικών αντιοξειδωτικών ουσιών).
• Ρύθμιση άλλων συνοδών προβλημάτων υγείας που επιταχύνουν την πρόοδο του καταρράκτη π.χ. του σακχαρώδη διαβήτη, της υπερλιπιδαιμίας κα.
• Αποφυγή μακροχρόνιας λήψης φαρμάκων που επιταχύνουν τη θόλωση του φακού (πχ. κορτιζόνης, αντισυλληπτικών, αντιαρρυθμικών κα)